Followers

Monday, August 12, 2019

(लघुअात्मालाप) स्वर्णिम अवधि

(लघुआमालाप)
स्वर्णिम अवधि

सरण राई

याे कालखण्ड म बाँचेकाे स्वर्णिम अवधि हाे । आज म याे अवधिमा छु, याे भन्दा अघिकाे अवधिमा थिइनँ ।आउने भावी कालखण्डमा पनि म हुने छैन । तसर्थ याे म बाँचिरहेकाे सुन्दर युगकाे मेराे अमूल्य अवधि हाे । मेराे हाे, मसँगै याे अवधिमा बाँचिरहेका मेरा समकालिन मान्छेहरूकाे पनि हाे।
मान्छेले बाचुन्जेल जे गर्छ, भाेग्छ र पाउछ उसले गर्ने भाेग्ने र पाउने भनेकाे त्यति मात्र हाे । उ मरेपछि उसकाे केही हुँदैन । सब समाप्त । असल काम गरेर सन्ताेषसँग काेही मर्छन् भने काेही अनेकाैं दुष्कर्मकाे कारणले अन्तिममा छट्पटिदै मर्छन् । मर्नु त आखिर सबैले पर्छ । फटाहाहरू आफूलाइ अजम्बरिझै सम्झेर अनेकाैं तिकडम दुष्कर्म जालझेल धाेकाधढि गरेर सम्पत्ति कमाउछन्, माेजमज्जा भाेगविलासमा जीवन नष्ट गर्छन् र मर्दा घृणाकाे कुपात्र बन्छन् । तिनीहरू मर्दा कसैले शाेक मनाउदैनन्। जिउदा हुँदापनि कुकुरकाे जस्ताे जीवन तिनीहरूकाे, कसैले मनले श्रध्दा र सम्मान गर्दैनन् ।
कस्ताे कुरा गर्नु हुन्छ ? फटाहाहरूले नै मुलुक खाएका छन् र सबै तिनीहरूलाई  नेता र आदर्श मानेर तिनकै पछि लागेका छन् । हाे नि । झलक्क हेर्दा त त्यस्तै देखिन्छ । कलियुग रे । सत्य र न्याय मरेकाे जस्ताे देखिन्छ ।
लाै फेरि आवरणकै पछि लागेर , टलकझलकमा झुक्किएर सत्य र न्याय छाेड्नेेकै आँखाले हेर्दा त्यस्ताे देखिन्छ । तर न्याय र सत्य नभएकाे खण्डमा सबैकाे जीवन कष्टकर दुरूह हुन्छ । समाज भ्रष्ट हुन्छ, त्यसले गर्दा साैहार्दता र सदभाव कहि कतै काेहीसँग हुँदैन । जस्ले आफ्नाे समकालिन साथी, दाजु भाइ दिदीबहिनीलाइ सम्मान सहयाेग र सद्भाव राख्दैन । बैगुणी उसले पनि ती सद्रगुणहरू अरुबाट पाउदैन ।
अरूकाे दुःखमा परपीडाकाे अानन्द मनाउने ले आफूलाई  पर्दा पनि अरूले उसकाे पीडाकाे आनन्द लिन्छन् भन्ने बुझ्नु पर्दछ । यी यस्ता सामाजिक विकृतिकाे संवाहक सत्ता, सरकार र बिद्यमान दलहरू हुन् । सिध्दान्त, नैतिकता र सुविचार छाडेपछि यी कलङ्कित भए र सबैलाइ कलङ्कित बनाए । याे स्थितिबाट उम्किन नसकिने पाे हाे कि ? जस्ताे देखिन्छ ।
तर याे क्षणिक हाे , पराकाष्ठामा पुगेपछि जुन सुकै कुराकाे पनि अन्त हुन्छ नै । अहिलेका लाेभिपापीकाे अन्त नभइ मुलुक बन्न नसक्ने हुँदा यीनिहरूकाे पतन हुनै पर्छ । तानाशाहि ढालेर प्रजातन्त्र, लाेकतन्त्र र गणतन्त्र ल्याउन सक्ने याे पिँढीले भ्रष्टतन्त्र र भ्रष्टाचारीहरूकाे अन्त गर्न नसक्ने कुरै छैन । आउने पिढीका लागि याे पिढीकाहरूले आफ्नाे स्वर्णिम अवधिकाे सदुपयाेग गर्ने नै छन् र गर्नै पर्दछ । यसाे भएमा मात्र म र मेरा समकालिनहरूकाे स्वर्णिम जीवन अवधि सार्थक हुन्छ ।
🔴

https://facebooklit.blogspot.com/2019/08/blog-post.html
२०७६।४।२७, धरान





https://facebooklit.blogspot.com/
२०७६।४।२७, धरान

Sunday, July 21, 2019

(लघुआत्मालाप) अन्तिम अनुभूति

(लघुआत्मालाप)
अन्तिम अनुभूति

सरण राई

अन्तिम अनुभूति व्यक्त गर्ने अवसर नपाइ नै जीवनअवसान हुने भएकाेले मानिसकाे अन्तिम अनुभूतिबारे अनुमान मात्र गर्न सकिने हुन्छ । साे बारे अनुमान गर्नका लागि जन्मेदेखिका सबै प्रमुख कालका अभिव्यक्तिहरूकाे वर्णन अावश्यक हुन्छ ।
जन्मिए पछि केहि कालसम्म थपिने क्रम तिव्र हुन्छ जस्ताे चेतना, जागरण, खानपिन, शारीरिक बृध्दि, साथीभाइ, अनुभव , अनुभूति अादि । मानिसकाे जीवनमा पनि वर्षकाे गणित महत्वपूर्ण हुँदाे रहेछ ।
१०, १० वर्षकाे उमेर अवधि एउटा निश्चित विकासकाे अवधि हुँदाे रहेछ । १०वर्षसम्मका केटाकेटी अरूका नजरमा खास हुँदैनन् तर त्याे अवधि नै उनीहरूका जीवनअाधार निर्माण अवधि हुन्छ ।
१०देखि २०वर्षकाे, २०देखि ३०वर्षकाे,३०देखि ४०वर्षकाे र वाचुन्जेलीका १०, १० वर्षका अवधिकाअनुभव अनुभूति फरक फरक हुँदा रहेछन् ।
३०देखि ४०वर्षकाे उमेरदेखि घट्ने क्रम सुरु हुँदाेरहेछ जस्ताे बल, पाैरख, साथीभाइ, रूप साैन्दर्य अादि ।
यी विभिन्न अवधिहरूमा सुखदुःखका अनुभुतिले जीवन भरिएकाे हुँदाेरहेछ । सुखै सुखकाे अनुभूति हुँदा मानिस सप्तरङ्गी संसारमा भुलिदाेँ रहेछ । तर जब असह्य दुःख जीवनमा घट्छ, वेदना पीडा कष्टले छट्पटिएर रुन्छ र राेइरहेकाे अाँखाले एउटा सून्य देख्छ ।त्याे राेएकाे मनले अनुभूत गर्ने अाठाैं रङ हुन्छ ।अनेकाै कष्ट दुःख पीडामा पनि मानिस बाँच्न चाहन्छ र बाँच्छ त्याे नवाैं रङकाे अनुभूति हुन्छ ।
जीवनकाे अन्तिम कालखण्डमा मानिस एक्लाे हुँदाेरहेछ । मृत्यु झेल्न साथीभाइ अाफन्त प्रियजन र बलियाे मन चाहिदाे रहेछ । साथीभाइ, प्रियजन, मायालु बलवैश तागत उत्साह उमङ्गले छाडेकाे अन्तिम अवस्थाकाे मर्ने बेलाकाे अनुभूति .... मरिसकेपछि व्यक्त हुँदैन । मर्नेबेलाकाे सबैभन्दा तिक्ष्ण अन्तिम अनुभूति .... मर्नेसँगै समाप्त हुन्छ ।

🔴
२०७६।४।५, धरान

Thursday, July 18, 2019

(लघु निबन्ध ) भुटिएको बुध्दी

Your Memories on Facebook
Saran, we care about you and the memories you share here. We thought you'd like to look back on this post from 6 years ago.
(लघु निबन्ध )
भुटिएको बुध्दी

सरण राई

मकै भुटेको देखिन्छ , त्यो स्वाभाविक हो तर यो आजको संघीय लोकतान्त्रिक गणतान्त्रिक नेपालमा तथाकथित फोहोरी राजनीतिले कार्यकर्ताको बुध्दी त भुटिसकेको थियो | अब सर्वसाधारण मतदाता , नागरिक ,जनताको बुध्दी भुट्ने प्रयासमा लागिरहेको छ !
भुटेको मकै,चना, दाल , भटमास , धान , गहुँ केही पनि बिउ हुदैन | केवल खान मात्र काम लाग्छ | तर हाम्रो देशको कार्यकर्ताहरुको भुटिएको बुध्दी न खान काम लाग्छ न नयाँ बुध्दी उमार्न बिउकै काममा लगाउन सकिन्छ |भुटिएको बुध्दी न देश निर्माणमा नै काम लाग्छ |
राजनैतिक कार्यकर्ताहरुको भुटिएको बुध्दी त अब नसुध्रिने भैहाल्यो | सुध्रिने आश पनि रहेन | दुखको कुरा पुच्छर काटिएको स्यालले काम नलाग्ने सबैको पुच्छर काट्नु पर्छ भने झैँ राजनैतिक कार्यकर्ताहरु सबै अब सर्वसाधारण मतदाता , नागरिक ,जनताको बुध्दी भुट्ने काममा जिउ छाडेर लागि परेका छन् |
सर्वसाधारण मतदाता , नागरिक ,जनताको बुध्दी पनि उनीहरुकै जस्तो गरि भुटियो भने वा राजनैतिक कार्यकर्ताहरुले सर्वसाधारण मतदाता , नागरिक ,जनताको बुध्दी पनि भुट्न सफल भए भने बुध्दिको बिउ कहाँ खोज्ने ?
तसर्थ संघीय लोकतान्त्रिक गणतान्त्रिक नेपालमा तथाकथित फोहोरी राजनीतिबाट सर्वसाधारण मतदाता , नागरिक ,जनतालाई जोगाउदै कसरि उनीहरुको बुध्दी भुटिन नदिने हो ? प्रमुख चुनौती भएको छ |
र ,आजको प्रमुख नारा भएको छ __आफ्नो र अरुको बुध्दी भुटिन नदिऊ ! देश , समाज , राजनीति , व्यवस्था र जनताको बुध्दी जोगाऊ !! अरु बढ़ि आफ्नो आफ्नो बुध्दी , आफ्नो आफ्नो खुसि ... ... !

Wednesday, July 17, 2019

(माेबाइल लघुलेख ) प्रश्नहरूकाे पहाड

(माेबाइल लघुलेख = माेबाइलमा नै लेखिने र केही मिनटमा माेबाइलमा नै पढ्न सकिने र पढिने लघुलेख )
(माेबाइल लघुलेख )
प्रश्नहरूकाे पहाड

सरण राई

मेराे देशकाे सुन्दर पहाड र मधेस भ्रष्टाचारकाे पहिराे र बाढिले कुरूप भइरहेकाे देखेर कसकाे मन हाँस्न सकेकाे हाेला र ?
हरियाली अनैतिकताकाे डडेलाेले खाएकाे छ । पतझड चारैतिर ।
उज्यालाे स्वार्थी कपटले छाेपेर अँध्याराे हुन थालेकाे छ । अँध्याराेमा सुन्दर सत्य कहाँ देखिन्छ र ! अँध्याराेमा सु्न्दर जीवन यापन कसरी सम्भव हुन्छ र !!
इमान र परिश्रम भ्रष्ट अाचार व्यवहार साेचले निभाउन थालेकाे छ । परिश्रम र इमान मरेपछि निर्माण कसरी पलाउला र !
उज्ज्वल अाशा चारतिरकाे अकर्मन्यताले छाेप्दै छ । लाेभ लालच नीजि स्वार्थले केही बन्न सक्ला र ...!
सबैभन्दा दुखद कुरा मानिसहरूकाे बैज्ञानिक सकारात्मक साेचमा अाइरहेकाे बाढिपहिराे खडेरी झैँ भयावह बन्दै छ । अब कसरी सुन्दर विचार साेच मानसिकता उमार्ने हाेला ?
सब सखाप पार्ने भयावह वातावरणकाे जन्मदाता काे हाेला ?
बिगार्नेलाइ बहिस्कार गरेर सपार्ने छान्न चुक्याे भने भावी पिढीँकाे के गति हाेला ?
देश बने सबै बन्छाैँ । हामी बने देश बन्ने हाे । बिगार्नेलाई त के छ र !? पैसाको कुम्लो बोकेपछी सारा संसारले स्वागत गर्छ रे !
पैसाको कुम्लो नहुनेहरू बेलैमा सचेत बनाैँ !
🔴
२०७६/४/२, धरान

Friday, July 5, 2019

(माेबाइल लघुलेख) साेच

(माेबाइल लघुलेख= माेबाइलमा नै लेखिने र केही मिनटमा माेबाइलमा नै पढ्न सकिने र पढिने लघुलेख)
(माेबाइल लघुलेख)
साेच

सरण राई

सङ्गत, शिक्षा र वावावरण परिवेश कस्ताे पाइन्छ, त्यसै अनुसार साेच बन्छ । अाज हाम्राे साेच कस्ताे बन्दै छ ? त्यसैमा भविष्यकाे समाज सामाजिक सद्भाव विकास अवस्थित रहन्छ ।
जसरी हिजाे साेचिन्थ्याे अाज त्यस प्रकारकाे साेच छैन ।अाज साेच प्रभावित पार्ने अवयवहरू पनि हिजाेकाे जस्ताे छैन ।
अाज सबैजनालाई नेटले के चाहिँ दिएकाे छैन , साेधेकाे कुन प्रश्नकाे उत्तर दिएकाे छैन?
हिजाे जसरी जीवन यापन अाज सम्भव नभएकैले ज्ञानकाे अर्काे ध्रुव खाेज्नु पर्ने भएकाे हाे ।
अाज बलियाकाे पछि नलागे बाँच्नै नसक्ने स्थितिकाे सृजना गर्न सत्तासिन शक्तिसालीहरूकाे प्रयत्न निकै कामयाव भएकाेले सर्वसाधारण र मुलुक कमजाेर निरीह बन्न सक्ने अवस्था छ ।
ठुलाहरूका जयजयकार गरे जे पनि पाउन सकिन्छ भन्ने निकृष्ट साेच हरेक सकारात्मक क्रियाशील साेच विकासमा बाधक भएकाे छ । भाेट बैंकमा जनतालाई परिणत गर्ने निकृष्ट साेचले राष्ट्रिय सम्पत्ति दुरुपयाेग हुन थाल्दा अावश्यक पुर्वाधार विकास अाेझेलमा पर्नु कदापि दिर्घकालिन सन्ताेषकाे विषय हाेइन ।
असललाई खराब र कमसल साेचले विस्थापन गर्ने कमसल काम कमसलहरूले गर्ने नै भए ।
असल राजनीति, असल अाचरण, असल शिक्षा ,व्यवहार र असल सिध्दान्तप्रति नव युवाहरू अाकर्षित हुनेछन् र असल साेचका प्रार्दुभावसँग अाजका तथाकथित कमसल साेच बाेक्नेहरू सदाका लागि समाप्त हुनेछन् ।
नयाँ साेच, नयाँ बिहानी सबैकाे साझा प्याराे नयाँ उ ज्या लाे नयाँ समाज र नयाँ जी व न ....
सुनाैलाे संसार…
अाजकाे नयाँ साेच…
Add caption
२०७६/३/१९.धरान

Saturday, June 1, 2019

(माेबाइल लघुलेख) झिङे सस्कृति

(माेबाइल लघुलेख)
झिङे सस्कृति

सरण राई

अरिङ्गाल बनेर जनतामा जाइ लाग,बिराेध सखाप पार ।
निर्देशनकाे पालना हुने कुरै भएन । किनभने सबै कार्यकर्ता अरिङ्गाल हाेइन, झिङा भएका छन् ।
फाेहाेरमा रमाउने, फाेहाेर मैला खाएर फाेहाेरैमा हुर्कने झिङा ।झिङा अरिङ्गालजस्ताे मिहनति र अाक्रमक हुँदैन ।तर अरिङ्गाल भन्दा डरलाग्दाे हुन्छ ।
सबैतिर राेग फैलाउछ, सध्देलाई कुहाउछ,सडाँउछ ।अालाे घाउमा किरा पार्छ । सध्दे स्वास्थ भएर जनतालाई बाँच्न दिदैन
।र, याे झिङे सस्कृति राष्ट्रिय सस्कृति बन्ला भन्ने खतरा छ।
यसबाट मुक्त हुन सबैलाई झिङा बन्ने वातावरण फेर्नु पर्छ। मानसिकतामा अामूल परिवर्तन, साेचमा अामूल परिवर्तन अावश्यक छ ।
माैरी र कमिला जस्ता मिहिनति जनता भएका मुलुकहरू नै सम्पन्न र विकसित भएका छन् ।
उनीहरूकाे उदाहरणबाट सिकाे गरेर झिङे राजनिती र झिङे सस्कृतिकाे यथाशिघ्र अन्त हुनु जरुरी छ।
***
२०७६/२/१८,धरान
जय निरीह इमानदार सार्वभाैमसत्ता सम्पन्न जनता !

Sunday, May 19, 2019

(लघुलेख ) वितृष्णा

लघुलेख
वितृष्णा
सरण राई
अवकाशप्राप्त म पत्नीको देहावसानले भावुक र शोकाकुल बनाएको अवस्थामा साहित्यतिर लागेर मन भुलाउने प्रयत्नमा लाग्दा एउटा किताब जन्मन पुग्यो । त्यसको भुमिका क्याम्पसका एकजना प्रा.डा.लाई लेखाएकोले उनलाई विमोचनको निम्तो र पुस्तक दिन क्याम्पस पुगेँ । प्राध्यापकहरूको राम्रै जमघट थियो । निमन्त्रणा र भुमिका लेखकलाई दिन पुस्तक के झोलाबाट निकालेको मात्र थिएँ, सब तितरबितर भए । सम्झे होलान् किताब भिडाउने भो । किताबले बौद्धिक मानिने प्राध्यापकहरूमा कति ठूलो विकर्षण पैदा गरेको रहेछ ? बौद्धिक बुद्धिजिवीहरूमा नै किताबप्रतिको विकर्षण वितृष्णा ! बिद्यार्थी र शिक्षकमै पुस्तकप्रति वितृष्णा ..
घरमा फर्केर आएपछि देख्छु छोराछोरी नातिनातिना मोबाइलमा ... मोबाइलमा । किताब छरप्रष्ट, पढाइ लथालिङ्ग । घरको काम भताभुङ्ग । कसैलाई काममा चाख र लगाव छैन । आउने पुस्ता कस्तो जन्मदै छ ? आफ्नै छोरानातिलाई हेर्दा थाहा हुने । ज्ञान आर्जनको प्रमुुख स्रोत किताब, पढाइ र अध्ययन । मोबाइलमा उनीहरूले ज्ञानवर्धक कुराहरू सिकिरहेका होलान् त ? रमाइलो भ्रष्ट, छाडा र उखरमाउलो सामग्रीहरूले के कस्तो ज्ञान दिलाउला ? फेसबुकमा साथी बनाएर छाडा कुरा गर्ने लतमा भुलिएका गैर जिम्मेवार पिढीँले देश कहाँ पुराउला ? मजस्तो एउटा बुढाको नजायज चिन्ता ! जे होस् हाम्रो पिढीले भावी पुस्ताका लागि गणतन्त्र भन्ने व्यवस्था ल्याएको छ । तर गणतन्त्र ? युवा पुस्ताको ज्ञान सिद्धान्त आस्था र नैतिकताप्रतिको विकर्षण वितृष्णाले गण्तन्त्र कति गतिलो होला ?!
गणतन्त्रको कुरा भनेको राजनीतिको कुरा हो । राजनीति असल भएमात्र व्यवस्था असल हुने हो । राजनीति आज झुक्काउने, कमाउने लुट्ने लुटाउने अनैतिक फोहोरी खेल भएको छ । फोहोरी राजनीतिले हर क्षेत्रमा फोहोरको डङ्गुर थुपारेको छ । राजनीतिले मानविय चरित्र आचरण व्यवहार र सोच निर्लज्ज फोहोर बनाएकोले राजनीतिप्रति विकर्षण वितृष्णा पैदा हुँदा मुलुकको भविष्य अन्यौलग्रस्त नहोला भन्न नसकिले अवस्थाको कारक तत्व पनि फोहोरी राजनीति नै हो । फोहोरी राजनीतिको अन्त गर्न सजिलो छैन । भिजिलान्टेहरूको भीड खडा छ, देशद्रोहीहरू निर्धक्क खुलेआम राजनीतिमा उत्रेका छन् । दिगभ्रमित आम मान्छे निमुखा भएका छन् । शक्तिहीन सर्वसाधारण आममान्छेहरू असाधारण कष्टप्रद जिन्दगीमा फसाइएकोले त्राहिमाम त्राहिमाम गरिरहेका छन् । जसले राजनीतिप्रति विकर्षण वितृष्णा पैदा गरेको छ । यस्तो अवस्थाले फोहोरी राजनीति फस्टाएको फस्टाएकै छ ।
असल राजनीतिको थालनी सजिलो छैन । थालनी पनि भएको छैन । तर असल राजनीति नभइ जनसरोकारका सबै विषयहरू, सार्वभौमिकताको सवाल , देशको अस्तित्वको प्रश्न र आर्थिक विकास आदि समस्याहरूको समाधान सम्भव छैन । तसर्थ असल राजनीतिको थालनी गरिहाल्नु आजको आवश्यकता भएको छ । तर भावी मुलुकको विकासको मुल समस्या भएका छन् — १.बिद्यार्थी र शिक्षकमै पुस्तकप्रति वितृष्णा, २.युवा पुस्ताको ज्ञान सिद्धान्त आस्था र नैतिकता असल आचरणप्रतिको विकर्षण वितृष्णा, र ३. सबैभन्दा ठूलो समस्या आम जनसमुदायमा राजनीतिप्रति विकर्षण वितृष्णा ।
यी समस्याबाट पार पाउने सोच कही कतै नदेख्दा हतोत्साह , निराशा र राजनीतिबाट पलायन देखा परे पनि यो अस्थायि हो । नयाँ उन्नत आशावादि सोचको प्रार्दुभावसँगै अहिले देखा परेका सबै खाले विसङ्गति विकृति क्षणभरमै बिलाएर जानेछ । हावादारीहरू हावामै विलिन हुनेछन् । सबै न्यायप्रेमी देशभक्तहरूले नयाँ नेपाललाई जुरुक्कै उचाल्ने छन् । यो सत्य कसैले छेक्न नसक्ने सत्य हो, सत्य सत्य हो ।
🔴
२०७६ जेठ ५, धरान
https://facebooklit.blogspot.com/

Tuesday, April 23, 2019

(लघुसंस्मरण) थाेत्रा गाडीहरू

(लघुसंस्मरण)
थाेत्रा गाडीहरू

सरण राई

पहिलाेपल्ट घरगाउँ छाडेर काका मर्म बहादुर राईकाे साथमा धरान आउदाका केही अनुभूतिहरू मनमष्तिस्कमा अमिट भइ बसेकाे छ । बिहानै सखारै उठेर हिँड्नु, काकालाइ भेट्न काेही बेला त कुद्नै पर्ने । तर नयाँ र पहिलाे यात्रा भएकाेले केटाैले जाेस र उमङ्गसाथ गलेकाे कुरा बिर्सेर चार दिन निरन्तर हिडेपछि चतरा पुगेकाे सम्झना ताजै छ ।
चिउरा पटक्कै मन नपर्ने मलाई पिखुवा किनारमा हिँडिरहदा चिउरा रूमालमा पाेकाे पारेर पानीमा चाेपेर भिजेकाे चिउरा खाँदै हिडेकाे सम्झना पनि ताजै छ । चिउरा कति मीठाे भएकाे थियाे.. स्वाद जिब्राेमै छ ।
पहाडकाे दुर्गम गाउँ छिनामखुबाट पहिलाेपल्ट तराई झरेकाे १४वर्ष टेक्न लागेकाे केटाेले चतरामा पहिलाेपल्ट गाडि माेटर देखेकाे थियाे । गाडि माेटर देख्दा हर्षले गदगद् भएर कतिबेला चढ्न पाइएला भन्ने आतुरी लागेकाे थियाे ।
गाडी चढियाे । सिट नाममात्रकाे ४वा ५वटा थिए । मान्छे बसिसकेका । उभिएरै धरान पुग्नु पर्ने । १घन्टा भइसक्याे, यात्री कुरेकाे कुरैकै । बल्ल बल्ल बाख्रा खाेरमाझैँ मान्छेहरू खादेकाे । ड्राइभर सिटमा बसिसकेपछि खलासी जेड आकारकाे फलामे डण्डी इन्जीन अगाडीकाे दुलाेमा हुलाएर बलले घुमाउछ । घरघर थाेरै गर्छ । स्टार्ट हुँदैन ।"सबैजना ओर्लेर गाडी ठेल्ने घचेट्ने" ड्राइभरकाे आदेश ।
झरेर केही बेर ठेलेपछि गाडी स्टार्ट हुन्छ । कुदेर गुरूरु चढ्याे । अहा, पहिलाे चाेटि गाडी चढेकाे । मान्छेकाे घुइचाेमा हल्लाएर हल्लाएर अलिकति के कुदेकाे हुन्छ । स्टार्ट बन्द । फेरि घचेट्, कुदेर चढ् । एक माेहर भाडा तिरेर गर्मी , अनेक सास्ती सहेर बल्ल बल्ल धरान आइपुगियाे । काठका लस्करै घरैघर, मान्छे नै मान्छे । धरान बजार यस्ताे रहेछ - मक्ख परियाे ।
बिराटनगर जाने गाडि माेटरकाे अवस्था पनि चतराकै जस्ताे थियाे । गाडी चढ्। भाडा तिर् र गाडी घचेट्, ठेल् । त्यति बेला पुराना थाेत्रा गाडी र कच्ची बाटाेकाे अवस्थाले गर्दा गाडी चढ्नेकाे कर्तव्य गाडी ठेल्नु मानिन्थ्याे ।
बाटाहरू बने । पुर्व पश्चिम राजमार्ग बन्न थाल्याे । धरान बिराटनगरकाे बाटाे पक्की भयाे ।आराथुम (भारतकाे एउटा बस कम्पनी) बस आयाे । नयाँ सफा ठेल्नु नपर्ने चढेपछि गन्तव्यमा निश्चित समयमा पुराउने । यात्रीहरू एक घन्टा कुरेर भए पनि आराथुम नै चढ्न थाले । थाेत्रा गाडि माेटर चल्ने कुरा भएन ।आराथुम नआएसम्म विकल्प नहुँदा थाेत्रा गाडि माेटर नै चढ्नु पर्ने बाध्यता थियो ।
थाेत्रा गाडि माेटरवालाहरूले सिण्डिकेट बनाए । आराथुमलाई अनेक अवराेध पुराउन थाले । अवराेध गरेर मात्र नहुने रहेछ भन्ने बुझे र सिण्डिकेटकाे माध्यमबाट नयाँ बसहरू ल्याए । आराथुम हरायाे ।
(अहिलेका राजनैतिक दलहरू पनि ती थाेत्रा गाडि माेटर जस्तै हुन् । अर्काे असल राजनीति बाेक्ने शक्तिकाे प्रतीक्षामा जनता रहेका छन् । त्याे शक्तिकाे आगमनसँगै यी थाेत्रा दलहरू फालिने छन् । यी दलहरूकाे सिण्डिकेट त बन्न थालेकाे छ । तर नयाँ बस ल्याउने तयारी भने छैन । यिनीहरू टिकिरहने हाे भने आफूलाई कायापलट गर्नुपर्ने छ अन्यथा अर्काे शक्तिले यीनीहरूलाइ पूर्णतया विस्थापित गर्ने निश्चित छ ।)



🔴

https://facebooklit.blogspot.com/
२०७६ वैशाख १०, धरान






Saturday, April 20, 2019

(लघुअात्मालाप) केका लागि बाँच्ने?

(लघुअात्मालाप)
केका लागि बाँच्ने?

सरण राई

युवा हुँदासम्म राजनीति जनता र देशकाे लागि हाे भन्दै राजनीतिमा पूर्णकालिन हुन नसके पनि राजनीति गरिब दुःखी र देशकाे उन्नतिका लागि हुनुपर्छ भन्ने अडानसाथ असल राजनीतिका लागि त्याे युवा काल समर्पित गरियाे ।
२००७ साल बाल्यकालमा भाेगियाे । त्यसबारे राम्ररी थाहा पाइएन । ००७साल पछिकाे बहुदलीय व्यवस्था नै मेराे राजनैतिक ज्ञान र प्रशिक्षणकाे अवधि रह्याे । २०१५ससालकाे पहिलाे अाम निर्वाचनमा पिता मछिन्द्रबहादुर राई भाेजपुरकाे उत्तरी क्षेत्रमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टिकाे तर्फबाट संसदकाे लागि उम्मेदवार हुनुले मलाइ वामपन्थी राजनीतितर्फ अाकृष्ट बनायाे ।
६०वर्षकाे उमेरसम्म मानव अधिकार, प्राज्ञिग स्वतन्त्रता र उन्नत राजनैतिक व्यवस्थाका लागि राजनीति बाँच्ने अाधार थियाे । त्यही लक्ष्य खातिर अाफ्नाे समय व्यतित गरियाे ।
अाफ्नै जीवन कालमा गणतन्त्र प्राप्ति हाेला भन्ने साेचेकाे ,अाश गरिएकाे पनि थिएन ।
गणतन्त्र पाइयाे । अनेक नदेखेका नसाेचेका कुराहरू भाेगिदै छ । गणतन्त्र नपाइन्जेल राजनीतिप्रति जुन राजनैतिक चासाे र सग्लनता थियाे समाप्त भयाे । राजनीति अहिले सर्वाधिक फाेहाेरी भएकाे छ ।अाकर्षण सकिएकाे छ ।
६१देखि ७१वर्षकाे उमेर पत्नी प्रेममा बित्याे जुन मेराे जीवनका सर्वाधिक रमाइला महत्वपूर्ण समय थियाे ।
पत्नीकाे देहावसानले अब ७१वर्ष पछिकाे मेराे जीवनबारे जटिल प्रश्न उत्पन्न गराएकाे छ । सायद मेराे साहित्यिक मन र लगन नै मेराे बाँच्ने सहारा हुन्छ कि ?
(याे विषम अवस्थामा मलाई मेराे शुभच्छुकहरूकाे गहन सुझाव,साथ र सहयाेगकाे अावश्यकता महसुस भइरहेकाे छ।)
२०७५।११।२६,धरान

(लघुसंस्मरण) ती दिनहरू

(लघुसंस्मरण)
ती दिनहरू

सरण राई

बुढासुब्बा मन्दिरमा पुग्नासाथ पुराना सम्झनाहरू एकाआपसमा तँछाडमछाड गर्दै अटेसमटेस ओइरिए ।

पहाडकाे दुर्गम गाउँ छिनामखुबाट पहिलाेपल्ट धरान तराई झरेकाे १४वर्ष टेक्न लागेकाे केटाेले पहिलाेपल्ट आधुनिक भनाउदा चहलपहल (गाडि माेटर, साइकल, सहरी परिवेश, भीडभाड चहलपहल, त्यतिबेला धरानमा पनि बिजुली थिएन, आदि) देखेकाे थियाे । छक्क परेकाे थियाे । ;सितल चिसो पहाडमा बस्ने निर्बोध केटोले सबैभन्दा बढि गर्मीले तुरुरु पसिना चुहाउदै भए पनि नयाँ जगतमा प्रवेश गरेकाे अनुभूति गरेकाे थियाे ।

खाेई त्यतिबेला फुपु फुफाजुहरूसँग बसेकाे इन्द्रबहादुर राईकाे घर ? छेउमै रहेकाे हिरालाल, टि.अार विश्वकर्माकाे घर के भयाे ? अम्बिका श्रेष्ठकाे सुन्दर फूलबारी र घर ? खाेई रमेश नेपालीसँग साइकल सिकेकाे बुढासुब्बा मन्दिर अगाडि रहेकाे सानाे चाैरी ? ती स्थानमा नयाँ घरहरु बनेका रहेछन् ।

त्यतिबेला हामी बसेकाे घरकै छेउमा बुढासुब्बा मन्दिरका पुजारीकाे घर थियाे । बुढासुब्बामा पुजा गरेर पुजारीकाे भागमा परेकाे कुखुराकाे टाउकाे २५पैसा गाेटा पाइन्थ्याे । खुब खाइयाे । याे २०१८ सालकाे कुरा हाे ।

साइकल दिनभरिकाे दुइ रुपियामा पाइन्थ्याे । रमेश नेपाली र मैले एक एक रुपिया मिलाएर दिनभरकाे लागि साइकल बिजयपुरकाे उकालाे (सिहदेवीदेखि माथिकाे) कुनै ठाउँ बाेकेर घिसारेर बुढासुब्बा मन्दिर अगाडि रहेकाे सानाे चाैरीमा पुर्यायाै । दिनभर सिक्याैँ । बेलुकि फर्कदा रमेशले त्याे ओरालाेमा साइकल चढेर नै झार्याे । ढुङ्गा ढुङ्गाकाे खाल्डा खुल्डी परेकाे ओरालाेमा लडेर हातखुट्टा भाच्ने भाे भनेर म डराएकाे थिएँ । दिनभर साइकल सिक्दा हामी दुवैकाे हातखुट्टा भरि चाेटैचाेट लागेकाे थियाे । तर उ सहिसलामत बजार झर्न सफल भयाे ।

बुढासुब्बा मन्दिर म, पत्नी लक्ष्मी र बाजे ससुरा (३०३६सालतिर हाेला) गएका थियाैँ । बाजे ससुराले यहाँ त प्रसादकाे रूपमा रक्सी खानु पर्छ भने । बिहानै कसरी खानु ? दाेधारमा परेर पत्नीतर्फ हेरेकाे थिएँ । आँखाकै इशारामा तिनले सम्मति दिएपछि बाजे ससुरा र मैले एक बाेटल खाेयाबिर्के बिहानै बजाएका थियाैँ ।

बाजे ससुरा र म त्यतिबेला बसेकाे स्थानमा बस्न पुग्छु । अनायास तिनी बसेकाे ठाउँतिर हेर्न पुग्छु । रित्ताे ...

ती कुराहरू सम्झदा (नढाटी भनाैँ) म राेएँ त ? ती दिनहरू अत्यन्त रमणीय दिनहरू थिए । विलुप्त ती दिनहरू... कहाँ गए?
🔴
https://facebooklit.blogspot.com/2019/04/blog-post.html
२०७६वैशाख ८, धरान

Monday, November 5, 2018

(लघुलेख) फेसबुक





(लघुलेख)
फेसबुक

सरण राई

सेवानिवृत्त भएपछि समय काट्ने मेलाे फेसबुक भएकाे छ । म मात्र नभएर धेरै जना फेसबुकमा भुलिएका छन् ।
पहिला याे थिएन । भएकाे भए तन्नेरीकालमा निकै मजा लिइन्थ्याे हाेला । जे हाेस् बुढेसकालमै भए पनि यसकाे सदुपयाेग गरिदै छ।
बुढेसकालमा साहित्यकार बन्ने रहर पलायाे । साहित्य पाेस्ट गरेर लाइक र कमेन्ट तत्कालै पाउँदा पाइने अानन्दानुभूति बयान गरि साध्य छैन । जे हाेस् फेसबुकमा साहित्यकार भइएकाे छ ।
फेसबुकमा नै ३०००भन्दा बढि साहित्यकार साथी बनाएर मक्ख परिएकाे छ । एका दुइ बाहेक उनीहरू कसैसित भेट भएकाे छैन र भेटे पनि चिन्छन् हाेला जस्ताे लाग्दैन । भेट्ने प्रयाेजन पनि छैन । जे हाेस् नभेटे पनि साथी भएकै छन् ।
फेसबुक चलाउन थालेकाे सन २०१४ देखि मात्रै भए पनि अविवाहित केटि साथीहरूकाे विवाह भएकाे, नानी जन्मेकाे र हेर्दा हेर्दै परिपक्व भएकाे तस्विर देख्दा एक युग बितेजस्ताे लाग्छ । जे हाेस् कहिल्यै नभेटिएका वा कहिल्यै नभेटिने हजाराैं साथीहरूकाे जानकारी फेसबुकमा पाउँदा अनाैठाे, अाश्चर्य रअानन्द लागिरहेकै हुन्छ ।
साथीहरूकाे वा अरूकाे मृत्युकाे जानकारी फेसबुकले दिने गरेकाे छ । त्यस्ताे जानकारी पाए पछि फेसबुकमा नै श्रध्दाञ्जली पाेस्ट गरेर कर्तव्य निर्वाह गरिएकै छ । जे हाेस् बधाइ र श्रध्दाञ्जली दिन पनि फेसबुक हेर्नै पर्ने भएकाे छ ।
फेसबुकमा देखा परिरहदाँ अाफू जिउँदाे रहेकाे जानकारी र प्रमाण सम्प्रेषण भइरहृकाे हुन्छ । नत्र कता कहाँ कसकसलाइ अाफू पनि जिउँदाे छु भनिरहनु !
जे हाेस् अाफ्नाे अवसानमा मित्रहरू मलामि नअाए पनि अाफूले फेसबुकमा व्यक्त गरेकाे श्रध्दाञ्जली ब्याज सहितै प्राप्त हुने निश्चित छ । तर कठै ! त्याे अाफुले देख्न पाइने हाेइन ।
🔴
२०७५ कार्तिक १७ , विशाल चौक

Wednesday, October 31, 2018

(लघुसंस्मरण) मूल्यवान पैसा

(लघुसंस्मरण)
मूल्यवान पैसा

सरण राई

तराईमा गर्मिकाे समयमा त्यति बेला माेर्निङ स्कुल लाग्थ्याे ।
भर्खर पहाडबाट झरेकाे १४वर्षकाे मलाई धरान ठूलै झिलीमिली सहर लाग्थ्याे । माेटरगाडि, साइकल , गर्मि, सिनेमा, मलेरिया र मान्छेकाे भीडसँग पहिलाे पल्ट मेराे परिचय भएकाे थियाे ।
त्यति बेला माेर्निङ स्कुलमा भाेक लागि रहन्थ्याे । पाँचपैसै तामाकाे ढ्याक (जसकाे ताैल झन्डै५००ग्राम हुन्थ्याे र खाेप्पि खेल्नेहरूले त्यसलाई ठिनी बनाउथे ) तिरेपछि निकै ठूलाे अालुचप पाइन्थ्याे । त्याे खाएपछि भाेक केही मत्थर हुन्थ्याे । छाताचाैक छेउमा चियाकाे पसल थियाे । तराइमा त्यति बेला भा. रू.कै चलनचल्ति थियाे। माे.रू एक रूपैयालाई दशअाना भनिन्थ्याे । दुई अाना (१०पैसा माे.रू.काे एकअाना भा. रू. ) कप चिया पाइन्थ्याे । एक अानाकाे हाफ कप चियाकाे तृप्ति अहिलेकाे २०रूपिया कपकाे चियाले दिन सकेकाे छैन ।
पब्लिक हाई स्कुलमा नाै कक्षामा पढ्दा एकराज राईले हाफपाइडलमा चढेर साइकल कुदाएकाे देख्दा अानन्द र अाश्चर्य लाग्थ्याे । पछि रमेश नेपालीसँग दुई रूपियामा दिनभर साइकल रिजर्भ गरेर घाउचाेट हुँदै साइकल चढ्न सिकियाे। त्यसपछि कच्चि सडकमा घन्टि बजाउदै , नयाँबजार, पुतलीबजार,मङ्गलबारे हुँदै धरान बजारकाे चक्कर लगाउँदाकाे अानन्द बिर्सिनसक्नु थियाे ।
सिनेमा युवाहरूकाे लत थियाे । सिनेमा हलमा नगई फिल्म हेर्न पाइदैन वा सकिदैनथ्याे । साताैं घन्टिकाे संस्कृतकाे पुरै क्लास खालि गरेर ९ र १० कक्षाका हामी सिनेमा हेर्न जान्थ्याे । चाैथाे श्रेणिकाे टिकटकाे मूल्य साढे चार अाना याने ४५पैसाका दरले सबैले जम्मा गरेर साथी इन्द्रकुमार श्रेष्टलाई पहिला नै टिकट काट्न पठाउथ्याे । पर्दासँगै टाँसिएकाे बेन्चमा बसेर टारजन, हावामहल, जब प्यार किसिसे हाेता है अादि फिल्म हेर्दाकाे अानन्द अझै मनभित्र समेटिएकै छ ।
इष्टमेन कलरकाे रङ्गिन फिल्महरू अाउन थालेपछि त झन् सिनेमा छाड्नै नसकिने लत बस्याे । जीवनमा त्यति बेलै सबैभन्दा धेरै सिनेमा हेरियाे ।
🔴
२०७५ कातिक १३, विशालचाैक

Monday, October 29, 2018

आफूमाथिको विश्वास



सरण राई

मन पानी भएर सजिलोतर्फ़ बग्न खोज्छ , बतासजस्तै हलुङ्गो भएर उड्न चाहन्छ तर म चाहन्छु यो मन हिमाल जस्तो स्थिर भएर उभियोस् ! मृत्युको अन्तिम क्षणसम्म मेरो आफूमाथिको विश्वास कायम रहोस् |

भौतिकवाद र आदर्शवादको चर्को द्वन्दमा फसेका आजका मानिसहरु आफ्नो अनुकूल अवस्था हेरी कहिले भौतिकवादी कहिले आदर्शवादी हुने गर्छन्|

ममाथि पनि दुवैको प्रभाव उत्तिकै छ | द्वन्द्वात्मक भौतिकवादबाट प्रभावित भएको छु | प्रमाण र अवलोकनको आधारमा सत्य तथ्य स्वीकार्न चाहन्छु , बैज्ञानिक दृष्टिकोण राख्न चाहन्छु तर जब शारीरिक अस्वस्थता , मानसिक अशान्ति र प्रतिकुल परिस्थिति हुन्छ , मन अत्तालिन्छ | सहाराको खोजि गर्छ |
असहाय भएको बेला , मनोबल गिरेको बेला र एक्लो भएको बेला आफूमाथिको विश्वास धर्मराउन थालेको बेला अध्यात्मवादिहरुझैँ सब चिज भगवानमाथि सुम्पि दिऊ जस्तो लाग्नु अस्वाभाविक होइन |

सब चिज भगवानमाथि सुम्पिनु भनेको त आफ्नो अस्तित्व समाप्त पारेर अकर्मण्य बन्नु हो |आफूमाथिको विश्वास समाप्त हुनु हो |

र , म चाहन्छु जीवनको अन्तिम क्षणसम्म आफूमाथिको विश्वास कायम रहोस् |
आफूमाथिको विश्वास कायम रहोस् भनेर संघर्षरत छु ...र त जीवन भोगिरहेछु |

२०७० असोज ११, धरा

(लघु लेख ) हाम्रो अवस्था

(लघु लेख )
हाम्रो अवस्था

सरण राई

हामीले अहिले भोगिरहेको अवस्था र व्यवस्थाको विश्लेषण हुनुपर्ने हो र भईरहेको पनि छ तर अन्धाले हात्ती छामेर निकालेको निष्कर्ष जस्तै भैरहेको छ |

राज्यको ढुकुटीबाट मोज र भोज गर्न र गराउन सफल नव नेताहरुले मुलुकको अवस्था र व्यवस्था अत्यन्त उज्ज्वल रहेको विश्लेषण गरेर चुनावमा फेरी जितेर मोज र भोजको निरन्तरता दिईरहने सपना देखिरहेका छन् |

जनआन्दोलनको शक्तिद्वारा घोक्रेठ्याक लगाईएका प्रतिगामी , पुनरुत्थानवादी र प्रतिक्रियावादी शक्तिहरु पनि अन्यौलको वातावारण भईरहेमा धमिलो पानीमा माछा मार्न सकिन्छ कि भनेर दाउ हेरिरहेका छन् |

जनताले आशा गरेका एवं जनआन्दोलनको नेतृत्व गरेका राजनैतिक शक्तिहरु संविधान बनाउन र मुलुक चलाउन असफल भएको मात्र नभएर घृणित स्वार्थको दलदलमा कहिल्यै उत्रण नसक्ने गरि फसेको देखेर जनमत उनीहरुका बिरुध्द बनेको अवस्था देखिन्छ |

सर्वशक्तिशाली अवस्थामा रहेका तिनीहरुले संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको घोषणा गर्नु बाहेक अरु गतिलो काम केहि गरेनन् |संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको घोषणा भईसकेको हुनाले मुलुक अब त्यो भन्दा पछाडी फर्कन सक्दैन |

संविधान बनाउन र मुलुक चलाउन असफल राजनैतिक शक्तिहरु ज्याला लिएर काम पुरा नगर्ने श्रमिक सरह भएका छन् | तापनि फेरी त्यहि कामका लागि चुनाव हुने कुरा लिएर आएका छन् | मतदाताहरुसमक्ष फेरी तिनीहरु भोट माग्न आउने भएका छन् | उनीहरु आफ्नो गल्तीप्रति कहिल्यै जनतासामु माफी माग्नेवाला छैनन् |जनता भनेको उनीहरुको नजरमा दास हुन् , उनीहरुको हैकम हालीमुहालीमुनि पिसिनु पर्दछ - उनीहरुको धारणा छ |

"एकपल्ट कसैले धोका दिन्छभने धिक्कार छ धोका दिनेलाई , तर दोस्रो पल्ट वा बारम्बार पनि उसले धोका दिन्छ भने धिक्कार छ धोका पाउनेलाई |" मतदाताको स्थिति यस्तो रहेको छ |

अब मुलुक बचाउने जिम्मा मुलुकवासीको काँधमा आएको छ | सार्वभौमसत्ता सम्पन्न जनताले सत्य र मुलुकको पक्षमा उभिनु पर्ने भएको छ | पाखण्डी , बहुरुपी र भ्रष्ट नेता र बिचारको पछी नलाग्नु पनि असल शक्तिलाई साथ दिनु हो |

विद्यमान दल र नेताहरु आतङ्क , डर, त्रास फैलाएर , पैसा र सत्ताको दुरुपयोग गरेर गुण्डाराजको चुनाव चाहिरहेका छन् | यस्तै अवस्था र व्यवस्था रहिरहेमा स्वतन्त्र , निष्पक्ष र धाधलिरहित चुनाव नारामा मात्र सिमित हुने निश्चित छ |यसो भएमा पाखण्डी , बहुरुपी र भ्रष्ट नेताहरुले चुनाव जित्ने छन् , चुनाव अर्थहीन हुने छ | मुलुक फेरी यथास्थितिको सिकार हुने छ |

स्वतन्त्र , निष्पक्ष र धाधलिरहित चुनाव भएमा जनता र राष्ट्र बलियो हुने छ | मुलुकलाई अग्रगमनतिर लैजाने अभिभारा मतदाताको हो | मतदाताले निभिक भएर, अन्ध समर्थक होइन विवेक प्रयोग गरेर साथै देशप्रति अत्यन्त उत्तरदायी भएर मत प्रयोग गरेमा अहिलेको अन्योलपूर्ण अवस्था र व्यवस्थाको अन्त्य भै नयाँ नेपालको मुहार देख्न पाइने थियो कि !

लोकतन्त्रको आधार चुनाव भएकोले ढिलो छिटो चुनाव हुन्छ नै | र, त्यो आगामी चुनावमा निभिक भएर, अन्ध समर्थक होइन विवेक प्रयोग गरेर साथै देशप्रति अत्यन्त उत्तरदायी भएर मत प्रयोग गर्नु मतदाताको दायित्व भएको छ | आफ्नो दायित्व पुरा गरौँ , देश स्वत: बन्नेछ !

२०७० भदो १, ध रा न

(लघुसंस्मरण) मूल्यवान पैसा

(लघुसंस्मरण)
मूल्यवान पैसा
सरण राई
तराईमा गर्मिकाे समयमा त्यति बेला माेर्निङ स्कुल लाग्थ्याे ।
भर्खर पहाडबाट झरेकाे १४वर्षकाे मलाई धरान ठूलै झिलीमिली सहर लाग्थ्याे । माेटरगाडि, साइकल , गर्मि, सिनेमा, मलेरिया र मान्छेकाे भीडसँग पहिलाे पल्ट मेराे परिचय भएकाे थियाे ।
त्यति बेला माेर्निङ स्कुलमा भाेक लागि रहन्थ्याे । पाँचपैसै तामाकाे ढ्याक (जसकाे ताैल झन्डै५००ग्राम हुन्थ्याे र खाेप्पि खेल्नेहरूले त्यसलाई ठिनी बनाउथे ) तिरेपछि निकै ठूलाे अालुचप पाइन्थ्याे । त्याे खाएपछि भाेक केही मत्थर हुन्थ्याे । छाताचाैक छेउमा चियाकाे पसल थियाे । तराइमा त्यति बेला भा. रू.कै चलनचल्ति थियाे। माे.रू एक रूपैयालाई दशअाना भनिन्थ्याे । दुई अाना (१०पैसा माे.रू.काे एकअाना भा. रू. ) कप चिया पाइन्थ्याे । एक अानाकाे हाफ कप चियाकाे तृप्ति अहिलेकाे २०रूपिया कपकाे चियाले दिन सकेकाे छैन ।
पब्लिक हाई स्कुलमा नाै कक्षामा पढ्दा एकराज राईले हाफपाइडलमा चढेर साइकल कुदाएकाे देख्दा अानन्द र अाश्चर्य लाग्थ्याे । पछि रमेश नेपालीसँग दुई रूपियामा दिनभर साइकल रिजर्भ गरेर घाउचाेट हुँदै साइकल चढ्न सिकियाे। त्यसपछि कच्चि सडकमा घन्टि बजाउदै , नयाँबजार, पुतलीबजार,मङ्गलबारे हुँदै धरान बजारकाे चक्कर लगाउँदाकाे अानन्द बिर्सिनसक्नु थियाे ।
सिनेमा युवाहरूकाे लत थियाे । सिनेमा हलमा नगई फिल्म हेर्न पाइदैन वा सकिदैनथ्याे । साताैं घन्टिकाे संस्कृतकाे पुरै क्लास खालि गरेर ९ र १० कक्षाका हामी सिनेमा हेर्न जान्थ्याे । चाैथाे श्रेणिकाे टिकटकाे मूल्य साढे चार अाना याने ४५पैसाका दरले सबैले जम्मा गरेर साथी इन्द्रकुमार श्रेष्टलाई पहिला नै टिकट काट्न पठाउथ्याे । पर्दासँगै टाँसिएकाे बेन्चमा बसेर टारजन, हावामहल, जब प्यार किसिसे हाेता है अादि फिल्म हेर्दाकाे अानन्द अझै मनभित्र समेटिएकै छ ।
इष्टमेन कलरकाे रङ्गिन फिल्महरू अाउन थालेपछि त झन् सिनेमा छाड्नै नसकिने लत बस्याे । जीवनमा त्यति बेलै सबैभन्दा धेरै सिनेमा हेरियाे ।
🔴
२०७५ कातिक १३, विशालचाैक



Friday, October 26, 2018

(लधुलेख) हारकाे मजा

(लधुलेख)
हारकाे मजा

सरण राई

जनतामार्काका हामी हारमा अानन्द पाउछाै । राम्रो काम गर्नेलाई छाडेर नराम्राेलाई राेज्छाैँ ।
अन्धभक्त अन्धपिछलग्गु हुन विवेक बुध्दि धराैटि राखेर खाटि जनतामार्का मतदाता बन्छाैँ ।
नराम्रो राेजेपछि राम्रो अाशे भजने भक्त बन्छाै र रसातललाई रमणीय स्थान सम्झने महामुर्ख हुन्छाैँ ।
यस्ता हामी किनबेचकाे पशुमा रूपान्तरण भएकैले बारम्बार थाहै नपाई (धेरैजसाे थाहा पाईपाई) बेचिन्छाैँ । बेच्नेलाई महान् मान्नु र उसैकाे दास बन्नु पाैरख बहादुरी । इमानदार हुनु रे अाफै बेचिएर ।
बेचिनेले माेल पाउने कुरै हुँदैन । बेचिनेहरू सदैव हरिकङ्गाल गरिब रहने हुनाले सदैव किनबेच हुने नै भयाे । यस्तो स्थिति रहेसम्म बेचिनेहरू हारमा अानन्द लिने यन्त्रमानव हुन्छन् । यसै भएकाेले प्रजातन्त्र , लाेकतन्त्र, गणतन्त्र नाैटङ्की बन्दैछ ।
यस्तो पीडाबाट वच्न के गर्नुपर्ला ? यन्त्रमानवहरूले नै साेच्ने बेला भएको छ।



***

२०७५ असाेज २४.

(लघुनिबन्ध) लिएर जाने केही छैन

(लघुनिबन्ध)
लिएर जाने केही छैन

सरण राई

जीवनका सुरुका समयहरूमा जुट्दै अाउछन्- बलबैश, तागत , जाेशजाँगर, साथीसँगी, पदप्रतिस्था, धनसम्पत्ति साथै साथदिने जीवन साथी, छाेराछा्ेरी,ज्वाँइबुहारी ,नातिनातिना अादि अादि । सबैतिरबाट साथ पाईन्छ । साथ समयले पनि दिन्छ उमेर छउन्जेल ।
जब उमेर ढल्कदै जान्छ उपराेक्त कुराहरूले
क्रमश: छाड्न थाल्छ । सबैभन्दा पहिला स्वार्थी साथीहरूले, बलबैंश तागतले अनि अाफना भनिनेहरूले पनि साथ छाेड्छन् । सबै अाफूलाई मन परेकाे वस्तुहरू, मनाेरञ्जन,साैन्दर्य र सुन्दर चिजहरू अन्तमा स्वास्थ्यले पनि छाेड्न थाल्छ ।एक एक कुराहरू छुट्दै जान्छ । रमाइलो संसार पनि एक दिन छुट्छ । बाँकि अाफूसित के रहन्छ र ?
अाफ्नाे अन्तिम क्षणमा मनमा सन्तोष रहनु ठूलाे कुराे हाे । बाचुन्जेल अन्याय , अत्याचार र असत्य काम गरीएन भने अाेठमा अप्रतिम मुस्कान बाेकेर गाैतम बुध्दझैँ सन्ताेषसाथ मर्न सकिन्छ ।
अर्कालाई थिचोमिचो , अन्याय असति काम गरेर जतिसुकै धन थुपारेकाे भए पनि लान पाइने हाेइन । अाखिर लिएर जाने केही हाेइन ।
लिअाे टाल्सटायले भनेझै "जबसम्म मसँग दुई जाेर लुगा र दुई छाक खाना हुन्छ , म संसारमा निरन्तर चलिरहेकाे पाप कार्यमा सरीक भईरहेकाे हुन्छु ।"
अाखिर लिएर जाने केही हाेइन भने किन संसारमा निरन्तर चलिरहेकाे पापमा सरीक हुने ?

 ***
२०७५असाेज २६,सुमेरु अस्पताल

Wednesday, September 19, 2018

(लघुलेख) प्रश्न

(लघुलेख)
प्रश्न

सरण राई

किन जनताले आफु नागरिक भएको,
सरकार र परिवेश आफ्ना लागि भएको
महसुस गरिरहेका छैनन् ?!
२०१७ सालदेखि
२०४६ सम्म सरकार  र देश  जनताको लागि थिएन
सरकार र परिवेश आफ्ना लागि भएको महसुस गर्ने कुरा थिएन ।
२०४६ देखि २०५६ / ५७ सालसम्म दलहरु बीच व्याप्त अन्यौल र स्वार्थीपनले नयाँ नेपालको सपना फुल्न सकेन।
२०६२/६३को जनआन्दोलनले स्थापना गरेको गणतन्त्रको यो अवधिमा पनि
सरकार, देश र परिवेश आफ्ना लागि भएको,
आफु नागरिक भएको महसुस नहुनुले
संबिधान, सरकार, प्रशासन र
मुलुक हाक्ने दलहरु
नयाँ नेपालको सपना फुलाउन पूर्णतया असफल भएका हुन् त ?!
विश्लेषण गर्ने बेला भएको छ ।

भावी नेपाल निर्माण गर्न
नयाँ सोच र नयाँ बाटोको खोजि गर्नु पर्ने बेला भएको छ ।
हो कि होइन ???
🔴
२०७५ भदाै ३०

(लघुलेख) झिंगे हाजनीति

(लघुलेख)
झिंगे हाजनीति

सरण राई

राजनीति दुनिया बदल्ने सर्व शक्तिसाली साधन हो । जब राजनीति सिध्दान्तच्युत हुन्छ झिंगे राजनीति बन्न पुग्छ । झुठ , बेइमानी , भ्रष्टाचार र अनैतिकता यसका प्रमुख तत्व बन्छ । सिध्दान्तच्युत भएपछी पंख काटिएको पंछीझैँ राजनीति हुने भएकोले त्यो क्रमश झिंगे हाजनीति बन्न पुग्छ ।
झिंगे हाजनीतिमा झिङ्गा नै सबथोक हुन्छ । झिंगाको हुल हुन्छ तर रानो हुँदैन । मौरीजस्तो मिहिनती र अरीङ्गाल जस्तो दुस्मनप्रति एकताबध्द भएर लड्ने लडाकु हुँदैन । फोहोरको डङ्गुरमा झिंगाको हुल हुन्छ र रोग मात्र फैलाई रहन्छ । तसर्थ झिंगे हाजनीतिलाई कुनै पनि अवस्थामा समर्थन गर्न सकिदैंन ।
फोहोर र रोगबाट बच्न राजनीतिलाई सदैव असल , कन्चन र पवित्र राख्न सके मात्र जीवन सहज, रमणीय, सुख र सम्वृद्धिउन्मुख हुन्छ ।

२०७५ भदौ ३१

Monday, August 13, 2018

लघुलेख दाैतेरीहरू

लघुलेख
दाैतेरीहरू

सरण राई

दाैतेरीहरू भनेपछि समकालिन भनिरहनु परेन । एकछेका कुनै न कुनै रूपमा समयकाे हुण्डरी बतास सिरसिरे एकसाथ बेहाेरेकाे दाैतेरीहरूकाे सम्झना अाउनु र सम्झनु उनीहरूलाई...दाैतेरीपनकाे अानन्द ।
धेरै समय भेट नहुँदा ,उनीबारे केही नसुन्दा शङ्का उब्जिनु स्वाभाविक हुन्छ र भेट्दा भन्न पुगिँदाे रहेछ ,"तपाईं पनि हुनुहुन्छ?"
हाे पनि क्षणभङ्गुर चाेला मानिसकाे!
पत्रपत्रिका , रेडियोकाे समाचारबाट धेरै दाैतेरीहरूबारे थाहा हुन्छ ।फलानाे क्लासफ्रेण्ड मन्त्री भएछ - म भन्छु ।ऊ मन्त्री भएर के गर्नु ? मलाई चिन्दैन ।म मन्त्री भएकाे भए उसले मेराे क्लासफ्रेन्ड मन्त्री भएछ भन्थ्याे । र , म चिन्दिनथिएँ ।
धेरै समयसम्म जुन साथी दाैतेरीकाे बारेमा केही सुनिएकाे थिएन, ऊ विदेशकाे सुखसयलकाे नियात्रा पत्रिकामा छापेर देखा पर्दा खुसी लाग्याे साथै अाफूलाई त्यस्तो सुखसयल नजुरेकाेमा सम्झन्छु फटाहा, छट्टुहरूले खाएकाे देश... खलनायकहरू नायक भएकाे व्यवस्था अवस्था ।
देख्छु माथि पुगेका दाैतेरीहरूकाे रवाफ ! अनैतिक अवैध अमर्यादित सिडी उक्लि छिट्टै माथि गएकाले अन्तरमनभित्र अत्तालिएका हराएका ! त्यसाे हुँदा मनकाे शान्ति हराएर छिट्टै माथी गएका ।
सर्वसाधारण अाममान्छे भएर बाँच्न सकेकाेमा सन्तुष्ट छु ।कमसेकम अन्तरमन त पवित्र छ ।
माथि पुग्ने दाैतेरीहरू नै छिट्टै माथि पुगेका छन् ।तलै रहेर अधुरा कामहरूका फिनिसिङ टच दिन पाऊँ !
***
२०७५साउन २६,सुमेरू अस्पताल
*

Sunday, February 4, 2018

(लघुलेख ) व्यावहार चातुर्य

(लघुलेख )
व्यावहार चातुर्य

सरण राई

व्यावहार चातुर्यता स्वार्थी कला भएको छ । व्यावहारिक चातुर्यताले सबै सिध्दान्त नीति नियम कायदाहरुलाई स्वार्थ अनुकुल परिमार्जन तोडमरोड रङ्गाउने छकाउने झुक्काउने अनेक कलाको विकास गरेको छ ।
व्यावहार चातुर्यता शिष्ट शब्दमा भनिएको हो । यसको खास अर्थ निहित कालो स्वार्थ हो । स्वार्थीले जे पनि स्वार्थपूर्ति खातिर गर्छ । उपभोक्तावादी संस्कृति, आधुनिक विलासी रहनसहन, जीवनयापन महँगो भएकैले जिउ छाडेर कमाउनुपर्ने बाध्यताले मानिसहरु व्यावहार चातुर्य बनेका छन् । नेताहरु सबैभन्दा बढी व्यावहार चातुर्य भएका छन् ।
व्यावहार चातुर्यता ( निहित कालो स्वार्थ )ले कुनै कुरालाई पनि सक्कली विशुध्द रहन दिँदैन । व्यावहार चातुर्यताको कारण राजनीति अराजनीति भएको छ त्यस्तै सामाजिक असामाजिक , साहित्य असाहित्य, संस्कृति असंस्कृति, मानवीयता अमानवीयता ।
व्यावहार चातुर्यता ( निहित कालो स्वार्थ )लेअसललाई असल रहन दिएन । खराव नक्कलीको साम्राज्य छ .।
राजनीति असल र असली नभएसम्म के उन्नति होला ? खराव नक्कलीको साम्राज्य रहेसम्म जीवन सहज रमणीय उत्साहजनक हुने कुरै भएन ।
असल राजनीतिले मात्र तथाकथित बहुरुपिहरुको व्यावहार चातुर्यता समाप्त पार्छ र राजनीति असल बन्छ ।

https://facebooklit.blogspot.com/
२०७४ माघ २३ , धरान

Monday, January 15, 2018

(लघुलेख) सफल पुस्ता

(लघुलेख)
सफल पुस्ता

सरण राई

यो हाम्रो पुस्ता सफल पुस्ता हो । चार प्रकारकाे व्यवस्था फटायाैँ । उच्च सर्वोत्कृष्ट राजनैतिक व्यवस्था 'गणतन्त्र ' ल्यायौँ ।
अब संसारका सामु चौडा छाती बनाएर चौतर्फी विकाशका लागि सम्पूर्ण शक्ति एकत्रित गरेर लागिरहेका छौँ ।
हामीसित के छैन ? हामीसित अपार जनशक्ति, प्राकृतिक साधनस्रोत , सुन्दर वातावारण हावापानी जलवायु छ । असल शक्तिशाली दुई छिमेकी राष्ट्रहरु छन् । शुभेच्छुक देश र मित्रहरु विश्वभरी छन् । हामीसित भएको सारा कुराहरुलाई एकीकृत शक्ति बनाई राष्ट्र निर्माणमा जुटिरहेका छौँ ।
हर क्षेत्रमा सामाजिक, सांस्कृतिक, आर्थिक, राजनैतिक सबै क्षेत्रमा सफल पुस्ता हाम्रो पुस्ता हो । हामीसित भएका सबै शक्ति सकारात्मक रुपमा सदुपयोग गर्न थालिसकेका हामी सम्पन्न, सुखी ,स्वास्थ, सभ्य
,सौहार्दपूर्ण, समान, प्रेमिल ,सकारात्मक समाज , परिवेश र देश निर्माण गरिरहेका छौँ । तसर्थ पनि वर्तमान हाम्रो पुस्ता सफल पुस्ता भएको छ जसले अत्यन्त सुन्दर प्रचलन , सकारात्मक सोच ,सम्बृद्धि , उज्ज्वल भविष्य भएको देश र समाज भावी पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्दै छ ।
👄👄👄
'https://facebooklit.blogspot.com/2018/01/blog-post.html'
२०७४ चैत १३ , धरान

🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹
२०७४ माघ १ ( येले दोङ ५०७८ नयाँ वर्ष र माघी , माघे संकान्तिको शुभावासरदेखी 'सकारात्मक सोचको थालनी गरौ' भन्ने हार्दिक शुभकामना !), धरान

Tuesday, October 3, 2017

(लघुलेख ) देश हातमा कि मुठ्ठीमा ?

(लघुलेख )
देश हातमा कि मुठ्ठीमा ?

सरण राई

देश--
अहिले कसको हातमा छ ? कसले चलाईरह्को छ ? कता गईरहेको छ ? कसको हो ? कसका लागि हुनुपर्ने हो ?
अनगिन्ती प्रश्नहरु ! जवाफ भ्रान्तिपूर्ण | जव्वाफ पनि दिने कसले ? सरकारले कि सरकार चलाउने, बनाउने र गिराउने दलहरुले ?
दलहरु--
दोछायाको छायाहरुजस्तै | बिना आकारका कुरुप 'बुख्याचा' बनाईएको धमिलिएको ध्वासे छवी | जुन दल जुन दलसँग मिले पनि हुने | जनता झुक्याउने | मालिकको खटनपटन अनुसार चल्ने दलहरु कुनबेला के गर्छन ? थाहा नहुने |
चुनाव धेरै पटक भएको छ र हुँदै छ | चुनावहरुमा जितेकाहरुको शासन छ | उनीहरुले देशलाई के बनाईरहेका छन् ? कता लागिरहेका छन् ? चुनावमार्फत देश उनीहरुको हातमा पुग्यो | उनीहरु देश हाक्ने ड्राइभर , पाईलट वा अगुवा भए | अहिले जब्बर प्रश्न उठ्न थालेको छ - देश उनीहरुको हातमा कि मुठ्ठीमा ?
फटाहाहरुका मुठ्ठीमा मुलुक परे के हुन्छ ? भोगिसकेकाहरुले सोच्न ढिला गर्नु भएन | असलहरुले ठाउँ छाडेकाले नै ति खाली ठाउँहरु खराबहरुले कब्जा गरेका हुन् |आफुलाई असल सम्झनुहुन्छ भने अब जागरुगता साथ असल्रहरुको हातमा देश सुम्पन सक्रिय भई राजनीतिमा सबै असल मानिसहरु आउनु पर्छ | असल राजनीतिका लागि सबै असल मानिसहरु राजनीतिमा आउनु पर्छ |

🇳🇵🇳🇵🇳🇵
https://facebooklit.blogspot.com/2017/10/blog-post.html'
२०७४ असोज १७ ,धरान

https://twitter.com/twitter/statuses/941091147207680001

Tuesday, August 22, 2017

(लघुलेख) चौडा छाती

(लघुलेख)
चौडा छाती
सरण राई
सानो तर सुन्दर देशका हामीहरु !
नयाँ परिवेश र नयाँ व्यवस्थामा छौ तर हाम्रो छाती झन् झन् सानो बनाएर नेताहरु त्यहि छातीमा टेकेर, बुरुक्क बुरुक्क उफ्रेर स्वार्थको महलमा शुखचैन मौजमज्जा गर्न लालायित छन् | बेलैमा तिनीहरुलाई चिनौँ !
देश साझा हो | सबैले ' हाम्रो प्यारो मुलुक' भन्ने महसुश गरेमा मात्र 'साझा अस्तित्व, साझा सहकार्य' सम्भव हुन्छ | एक्लैले मुलुक थाम्छु , एक्लै हैकम चलाईरहन्छु भन्नेहरुले रसातलमा पुर्याउनुभन्दा पहिले सब नागरिकहरु असल राजनीतिका लागि जागरुक र एकतावध्द हुन जरुरी छ | यो अहिलेको पहिलो सर्त हो |
कुनै पार्टीमा लाग्नु भनेको आफ्नो सोच , अस्तित्व , मुल्य , मान्यता , विवेक , बुध्दी नभएको 'अन्धो समर्थक र भक्त' हुनु होइन | आफ्नोलाई मनपरी गर्ने छुट 'अन्धो समर्थक र भक्त'हरुले दिई रहेका छन् | 'बुध्दी विवेक धरौटी राखेर कुनै पार्टीको सदस्य हुनु लज्जास्पद बहुदलको विकृति हो |' यस्ता गलत प्रवृत्तिको अन्त दोस्रो सर्त हो |
देशलाई माया गर्नेहरुले सबै नागरिक वा जनतालाई उत्तिकै माया गर्छन् | सबैको भलोको लागि आफ्नो स्वार्थको तिलान्जली दिन्छन् | 'सबैको भलाईमा आफ्नो पनि भलाई' निहित हुने कुरो बुझेका हुन्छन् | 'असल राजनीति' 'सबैको भलाईमा' आधारित हुन्छ | 'असल राजनीति' देशलाई माया गर्नहरु सबैको राजनीति हो |
यो - त्यो , उंच- नीच, आफ्नो- अरुको आदि अनेकौ विभाजनका रेखाहरु कोरेर 'फ़ुटाऊ र राज गर' अहिले कार्यान्वयन भईरहेको छ | यसरी देशवासीहरुलाई फुटाएर देश लुट्ने देशद्रोहीहरु चिनेर निमित्यान्न नपारेसम्म तिनीहरुको गुलाम भइरहनु पर्ने हुन्छ | गुलाम होइन हामी मुलुकका सबै मालिक हौँ !
'अन्तर्मनको पुकार' सुनेर असल राजनीति गर्ने चौडा छाती भएका देशवासीहरु देशको जग , खम्बा, कर्णधार , मेरुदण्ड, सबथोक हुन् | तिनीहरु नै देशका मालिक हुन् |
🍉🍉
https://facebooklit.blogspot.com/
२०७४ भाद्र ७ बुधबार , धरान

Wednesday, July 26, 2017

मेरो देशमा सधैं कुकुर तिहार

🐆
मेरो देशमा सधैं कुकुर तिहार
सरण राई
कुकुर तिहार नभए पनि कुकुरहरु सधैं मालाले लादिएको देखिन्छ
इमानदारहरू कुनामा झन् कुनामा ठेलेर पुर्याइएको भेटिन्छ
सधैं यस्तै भएमा .क्रमशः क्रमशः देशभित्र मानिस रित्तिन्छ
मानिस नभएको विरान उजाड़ देश नबनोस देशवासीको चाहना छ !
🇳🇵
https://facebooklit.blogspot.com/
२०७४ साउन ११, धरान

Sunday, July 23, 2017

(फेसबुके कविता ) समयको आवाज

(फेसबुके कविता )
समयको आवाज
सरण राई
सिध्दान्त र विचार त्यागेका
दृष्टिकोणविहिन र लाज घिन पचेका
दायित्व निर्वाह नगर्ने पाजिहरुका हातमा फसेको देश !!!
यताबाट पनि, उताबाट पनि चुसेकै छन्
केन्द्रिय देखि स्थानिय सबैले लुटेकै छन्
कहिले सम्म लुटतन्त्र चल्ने हो ???
लुटाहाहरुको दिन कहिले सिध्दिने हो ?!!?


मुल्याङ्कन हुँदै छ नलाग्नु होला लुटाहा झुण्डमा
सफा कन्चन छवी सधै सूग्घर र सुन्दर राख्नुहोला !!

सिध्दान्त र विचार त्यागेका
दृष्टिकोणविहिन र लाज घिन पचेका
लुट सधैं चलाउन चाजोपाँजो मिलाईरहेका
 लुटाहा पाजिहरुका मुल्याङ्कन हुँदै छ
रित पुर्याएर झुन्ड्याउने तयारी हुन लागेको  छ |


(
https://facebooklit.blogspot.com/
२०७४ साउन ८ , धरान

Monday, June 5, 2017

(लघुलेख ) म किन लेख्छु ?

(लघुलेख )
म किन लेख्छु ?
(आत्मस्वीकृति)
सरण राई
म मानव जीवनप्रति आस्थावान छु । मानव जातिलाई सम्मान र प्रेम गर्छु । सबै मानिस बराबर हुन् । सबैलाई न्याय प्राप्त होस् । कोही भोकै नरहुन् । अकालमा कसैको मृत्यु नहोस् । समान सम्मान र अवसर सबैलाई प्राप्त होस् । कुनै अनुचित आधार कारण कसैमाथि पक्षपात नहोस् । कोही शोषण , अत्याचार र अन्यायमा नपरुन् । यही मेरो चाहना हो ।
बाम राजनीतिप्रति भएको लगावका कारण यस्तो मेरो चाहना भएको हुन सक्छ । उनीहरूले बाटो बिराए पनि इमानदार मानिसहरूले बाटो बिराएका छैनन् । हिजोको प्रतिकूल अवस्था क्रमिक रूपमा परिवर्तित भइरहेको छ ।
आज हिजोभन्दाराम्रो हुँदै छ । निराशा चारैतिर छरेर आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्न तत्पर तत्वहरू सक्रिय होलान् । ती क्षणिक हुन् । उज्ज्वल भविष्य देख्ने विशाल जनसमुदाय चारैतिर बिद्यमान छन् । अग्रगमन उनीहरूले निरन्तर बढाइरहेका छन् । प्रतिगमन कुनै अवस्थामा सम्भव छैन ।
मैले मेरा नीजि स्वार्थभन्दा माथि उठेर लेखिरहनु पर्छ भन्ने चेतले नै आजसम्म लेखिरहेको छु । लेख्नु मेरो कर्तव्य हो । मानिसलाई मानिस भएर बाँच्ने वातावरण निर्माणको लागि लेखिरहन्छु । सर्वसाधारण आम मान्छेको उन्नयनका लागि लेखिरहन्छु । नथाकि लेखिरहन प्रेरीत गर्ने श्रद्धेय पाठकहरूका लागि सकिन्जेल लेखिरहन्छु ।
🙂☺️😊
https"//facebooklit.blogspot.com/
२०७४जेठ २२, धरान

Wednesday, March 29, 2017

(लाघुलेख ) बौद्धिक उन्नयन

(लाघुलेख ) बौद्धिक उन्नयन
सरण राई
नेपालीका 'बेस्ट सेलर' पुस्तकहरु पढ्नै पर्यो | 'बिनोद चौधरी', र मदन पुरस्कारले पुरष्कृत ,'खुसी' पढिसकियो | हाजी मस्तानाको 'कुल्लिसे करोडपति ' आइ. ए. मा पढ्दा खुब चाख मानेर पढिएको थियो | अहिले 'रुक्माङ्गद कटुवाल " (आत्मकथा) चाख मानेर पढ्दै छु | यसपछि छत्रमान गुरुङको आत्मकथा पनि पढेर बौद्धिक उन्नयन गर्ने सोचमा छु |
यस्तै अरु दस बीस पुस्तक पढ्न पाए हुन्थ्यो भन्ने (हाम्रा नेपाली पाठकहरुका जस्तै ) मेरो सोच विकास भएको छ |
भनिन्छ, इतिहास जित्नेहरुकै लेखिन्छ (पृष्ठ ४४) | जीवनोपयोगी शिक्षा | पढेपछि ज्ञान बढ्छ बढ्छ ! यी पुस्तकहरुप्रति पाठकहरुको बढ्दो रुची देख्दा अब पाठकहरु व्यावहारिक जीवन बुझ्न हेर्न चाहन्छन् न कि कोरा मनगढ़न्त काल्पनिक साहित्य |
२०७३ चैत १६, धरान
http://facebooklit.blogspot.com/
२०७३ चैत १६, धरान

Friday, February 17, 2017

(लघुलेख ) साहित्यकारको दायित्व

(लघुलेख )
साहित्यकारको दायित्व
सरण राई
अझै सामाजिक विकासमा द्वन्द छ | कोहि पुरानै यथावत रहोस भनेर जिउ छोडेर लागेका छन् | कोहि नयाँ उज्यालो सबै सबैको अनुहारमा पुगोस भनेर आफ्नो सम्पूर्ण शक्ति लगाईरहेका छन् | हामी साहित्यकारहरुले पनि नयाँ उज्यालोको पक्षमा रहेकाहरुको पक्षमा उभिनु पर्दछ | निहुराइएका , थिचिएका , पिसिएकाहरुलाई अझै निहुराउनु , थिच्नु , पिस्नु पर्छ भन्ने किसिमले लेख्नेहरु साहित्यिक क्षेत्रका कलङ्क हुन् . जानी नजानी तपाई कतै अग्रगमनको बिरुध्द उभिरहनु भएको छ कि ? जानी जानी उभिनु हुन्छ भने त त्यो तपाईको अडान हो | तर अन्जानमै कतै तपाई सर्वसाधारण / आम मान्छे विरोधी भएर लेख्तै हुनुहुन्छ कि !
अब सर्वसाधारण / आम मान्छे विरोधी राजनीतिज्ञ, वुध्दिजिवी वा अरु कसैको पनि खैरियत छैन | झन् साहित्यकारको त छँदै छैन |
परिमार्जन २०७३ फागुन ६ , धरान 

Monday, January 23, 2017

(लघुलेख ) आख्यान

(लघुलेख )
आख्यान


सरण राई 


हिजोका आख्यानहरु आज धार्मिक शास्र बनेका छन् | इश्वर , राक्षस , स्वर्ग , नरक , पाप, पुण्यले आज पनि आधुनिक भनाउँदा मान्छेहरुको दिमाग भरिएको छ | हिजोका आख्यानहरु आज धार्मिक शास्र बनेजस्तै आजका आख्यानहरु भोलि 'मनुवा जीवन संचालन गर्ने नीतिशास्र' बन्न सक्छन् |
अचम्भ लाग्दो कुरा ठुलाठुला अस्पतालहरुमा भगवानका फोटाहरु टाङिएका छन् | आधुनिक बैज्ञानिक मानव शरीरको अध्ययन गरेर उपचार गर्नेहरु झन् धेरै हिजोका आख्यानबाट प्रभावित देखिन्छन् वा इश्वर देखाएर आफ्नो त्रुटिपूर्ण उपचार, उपचारमा गरिने गल्ती छोप्ने प्रयत्न गरिरहेका छन् |
झन् धेरै पढेकाहरू  आख्यान र यथार्थ छुट्टाउँन नचाहने,   भ्रमहरुको अझ धेरै अन्ध समर्थक-संरक्षक देखिन्छन् |  संकुचित स्वार्थप्रेरित  उनीहरु ...
जेहोस् हिजोका आख्यानकारहरु आजका जीवन पध्दति नियन्त्रण गर्न पूर्ण सफल भएजस्तै आजका आख्यानकारहरुले पनि भोलिको मनुवा जीवन प्रभावित पार्न पूर्ण सफल हुने किसिमले लेख्नु पर्दछ !
२०७३ माघ ११,धरान
फेस्बुके साहित्य..

http://facebooklit.blogspot.com/

Wednesday, January 18, 2017

(लघुलेख) ने.झु.पा..

(लघुलेख)
ने.झु.पा..
सरण राई
ने .झु. पा .सत्तामा पुग्नका लागि जे पनि गर्छ | गुन्दागिरी, भ्रष्टाचार, धोकाधडी, राष्ट्रघात, झुठफरेवी अरु पनि लाजमर्दो कामहरु निर्लज्जतासाथ गर्छ | तर आफुलाई मात्र राष्ट्रवादी र जनताको हितकारी पार्टी हो भनेर सिरदेखि पैतालासम्मको बल निकालेर भ्रम छर्छ | आफै भ्रमित छ - लोकप्रिय पार्टी भएको छु भनेर | सिध्दान्तविहिन त्यो पार्टी पाटीमा परिणत भईसकेकोले सबै इमानदारहरुले त्यसलाई मृत सम्झेर छाडी सकेका छन् (किनकी सिध्दान्तबाट स्खलित पार्टी मृत हुन्छ )|
ने.झु.पा. भनेको --
ने .= नेपाल होइन नेता
झु .= झुर
पा. =पार्टी होइन पाटि जहाँ संगठित अपराध गरिरहनेअनैतिक, द्रव्यपिसाच, फटाहा, गुण्डा र बदमासहरुको बास छ
यसो भए पछी --
नेता झुर पाटि | नेता झुर पाटिको अवसान भए पछी मात्र असली जनताको पार्टीको उदय हुने छ | सबैले बुझेकै छन् |
२०७३ माघ ४ , धरान |
https://facebooklit.blogspot.com/

(लघुलेख ) गफ

(लघुलेख )
गफ
सरण राई
गफै गरेर खाने जमाना आएछ , गफै गरेर खाने बुध्दी फुराउनु पर्यो ..सोचेर गफ गर्न सिक्न पर्यो भनेर गफ गर्नकै लागि साथीभाईकहाँ गएँ | गफ थालेँ - साथीभाई सम्झेको उनीहरु त काङ्रेस, माओवादी , एमाले, फोरम वा अरु कुनै पार्टीको मान्छे भईसकेका रहेछन् | आफ्नो पार्टीको बाहेक कसैसँग बातै नमार्ने , गफै पनि नगर्ने | आफ्नो पार्टीको बाहेक अरुलाई मान्छे नै नगन्ने | गफ पनि आफ्नै बगम्फुसे नेताको मात्रै सुन्ने ! लौ ठिकै छ , राम्रै हो पार्टीको मान्छे हुनु ...नेताको गफ सुनेर 'होमा हो' मिलाउनु | यसो गर्दा उनीहरुलाई फायदै होला सम्झेँ | तर नेताले उनीहरुलाई मान्छे गन्दैन भेडा मात्र सम्झन्छ ...
धेरै नबोलौ , मैले त गफ गर्न सिक्नु परेको छ | तर समस्या .. मेरो गफ कसले सुन्ने ? साथी Shekhar Karkiले भनि हाल्नुभयो " गफै गरेर खान त ठूलै नेता हुनु पर्ला सरण जी सर्वसाधारणलाई त गारै होला ।"
लौ मेरा साथीभाई पार्टी र नेताप्रति त्यति धेरै वफादार छन् भने पक्कै पनि पार्टीमा वा उनीहरु रहेको कमिटीमा राम्रै हैसियत होला | बुझ्दा त दिनभरिको बैठकमा एकै शब्द बोल्न पाउदा रहेनछ्न् | लगातार एकोहोरो नेता बोलेको बोलेकै ..ट्वा परेर सुनेको सुनेकै | एकोहोरो सुन्दासुन्दा "टेप रिकर्ड " जस्तो भई सकेका रहेछन् | तल्लो कमिटीमा "टेप रिकर्ड " खोल्यो |
यो दलीय पद्धतिमा मान्छे "पार्टीको मान्छे' हुने दौडमा विवेकहीन , मगजविहीन अन्धा भएको रहेछ अनि कहाँ स्वतन्त्र विवेक नगुमाएको मान्छेले गफ गर्ने साथीभाई पाउनु ?
२०७३ माघ ५, धरान